Năm 1988 đến 2006, mỗi năm một chiếc vương miện khác nhau do mỗi hoa hậu khác nhau nắm giữ. Năm 2006, chiếc vương miện cũng hình hoa sen 5 cánh được ánh bạc với 1 viên ngọc trai ở giữa, khung được làm từ vàng trắng, ước tính vương miện trị giá không quá 100 triệu đồng được hoa hậu Mai Phương Thúy sở hữu.

Chiếc vương miện chính thức của cuộc thi Hoa hậu Việt Nam được chế tác và trao luân lưu kể từ năm 2008 đến năm 2012 - là vương miện được phóng tác cách điệu từ hình tượng hoa sen (loài hoa được coi là "quốc hoa" của Việt Nam), được làm từ vàng ròng. Trong đêm đăng quang tân Hoa hậu Việt Nam sẽ đội vương miện chính, nhưng sau đó vương miện chính sẽ được trả lại ban tổ chức để đưa vào bảo quản tại két bảo mật, hoa hậu không được sở hữu. Thay vào đó, Hoa hậu Việt Nam sẽ được sở hữu một chiếc vương miện phiên bản giá rẻ hơn, làm bằng bạc 2,5% gắn một ít đá quý, nó thường được hoa hậu sử dụng khi tham dự các sự kiện và các hoạt động xã hội.

Từ năm 2010 trở về trước, vương miện và quyền trượng của tân Hoa hậu Việt Nam do Trưởng ban tổ chức trao. Từ năm 2012, vương miện sẽ được đương kim Hoa hậu trao lại cho tân Hoa hậu như các cuộc thi thế giới.

Năm 2014 chiếc vương miện mới lập kỷ lục Việt Nam là "vương miện đính viên ngọc trai trống đồng lớn nhất và có nhiều viên ngọc trai tự nhiên nhất". Đây là chiếc vương miện được chế tác đặc biệt với điểm nhấn là viên ngọc trai trống đồng 15 mm màu vàng quý hiếm được đặt ở tâm. Xung quanh là 18 viên ngọc trai màu vàng kim có hình dạng tự nhiên, 36 viên ngọc trai biển Akoya màu trắng cùng 1.000 viên kim cương đính trên các họa tiết cánh sen bằng vàng trắng. Chiếc vương miện này trị giá tới 2,5 tỷ đồng. Hoa hậu Nguyễn Cao Kỳ Duyên đã đội lên đầu chiếc vương miện này.

Năm 2016, chiếc vương miện do 40 nghệ nhân chế tác, có giá trị 2,2 tỉ đồng với 63 viên ngọc trai và 3260 viên đá sapphire. Đỗ Mỹ Linh là hoa hậu được đội nó và tham gia cuộc thi Hoa hậu Thế giới 2017.

Năm 2018, chiếc vương miện mới có tên gọi là "Ánh sáng của nhan sắc và trí tuệ" do thương hiệu ngọc trai Long Beach Pearl chế tác được nạm 30 viên ngọc trai trong đó có 1 viên ở giữa được gọi là viên "đại trân châu", nhằm kỷ niệm 30 năm cuộc thi ra đời. Trần Tiểu Vy đã đội chiếc vương miện này và tham gia cuộc thi Hoa hậu Thế giới 2018.

Thể thức

Các thí sinh cuộc thi Hoa hậu Việt Nam đến từ các vùng miền trên khắp cả nước, trong đó một bộ phận không nhỏ là những người đẹp đã từng có danh hiệu tại các cuộc thi hoa khôi, người đẹp quy mô vùng, miền, khu vực. Trước năm 2004, thí sinh chỉ cần từ 16 tuổi trở lên là có thể tham dự. Từ năm 2004, quy chế cuộc thi được thay đổi: thí sinh phải từ 18 tuổi trở lên và đã tốt nghiệp trung học phổ thông. Các thí sinh Hoa hậu Việt Nam về sau ngày càng nâng cao được các tiêu chí về chiều cao, các số đo hình thể tiến sát dần các chuẩn mực quốc tế, đồng thời cũng ngày càng có nhiều người tham gia vào lĩnh vực truyền thông, giải trí. Nhiều Hoa hậu, Á hậu và thí sinh sau cuộc thi Hoa hậu Việt Nam là những người nổi tiếng và thành công trong lĩnh vực nghệ thuật, truyền thông và công chúng.

Kể từ năm 2002 trở về trước, cuộc thi Hoa hậu Việt Nam thường được tổ chức trong sân khấu kín. Các cuộc thi Hoa hậu Việt Nam trở về sau có sự cải cách về công nghệ tổ chức cũng như mở rộng quy mô. Địa điểm tổ chức được lựa chọn thường là các địa phương có hoạt động du lịch phát triển mạnh, có bãi biển đẹp, hạ tầng giao thông và thông tin liên lạc thuận tiện, có hệ thống khách sạn dịch vụ đầy đủ phục vụ thí sinh và quan khách như Hạ Long - Quảng Ninh (2004, 2010), Nha Trang - Khánh Hòa (2006), Hội An - Quảng Nam (2008), thành phố Đà Nẵng (2012), Phú Quốc - Kiên Giang (2014). Năm 2016, đêm chung kết được tổ chức tại TP.HCM sau 14 năm và năm 2018 tiếp tục tổ chức ở đây.

Truyền thông

Cuộc thi là một sự kiện thu hút sự quan tâm của khán giả và giới truyền thông. Trong suốt quá trình tổ chức, cuộc thi có sự tham gia của các cơ quan thông tấn báo chí, truyền hình trung ương và địa phương, các nhiếp ảnh gia, nhà quay phim, đạo diễn, các nhà thiết kế thời trang và những người hoạt động trong lĩnh vực nghệ thuật có tên tuổi tại Việt Nam tham gia đưa tin, phản ánh diễn biến, hoạt động chuyên môn phục vụ cuộc thi.

Cuộc thi Hoa hậu Việt Nam thông qua các nhà tài trợ đã thực hiện nhiều chương trình gây Quỹ từ thiện, trao học bổng, trao quà cho người nghèo, trẻ em mồ côi, người già neo đơn, nạn nhân thiên tai... Ngay trong bản thân lịch trình cuộc thi thì từ thiện là một hoạt động đi kèm. Nhiều Hoa hậu và Á hậu Việt Nam sau đăng quang đã có những đóng góp cho các hoạt động từ thiện - xã hội để giúp đỡ, động viên những người gặp hoàn cảnh khó khăn, bất hạnh trong cuộc sống.